پایگاه داده اسکوپوس چیست و چه گونه از آن استفاده کنیم؟

در این پست به معرفی پایگاه داده اسکوپوس که یکی از نمایه های اطلاعاتی معتبر است و اطلاعات حدود هفتاد میلیون سند را جمع آوری کرده است خواهیم پرداخت. اسکوپوس اطلاعات محصولات حدود 5000 ناشر علمی از سراسر جهان به زبان های مختلف از جمله انگلیسی و چینی را در خودش جای داده است. در مجموع اسکوپوس اطلاعات 16500 مجله علمی را در خود نمایه کرده است که در واقع یکی از محصولات موسسه هلندی الزویر است.

در ادامه به معرفی پایگاه داده اسکوپوس ، ایجاد حساب کاربری در آن و نحوه کار با آن خواهیم پرداخت.

معرفی پایگاه داده اسکوپوس

پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس یک ابزار آنلاین برای نمایش رزومه علمی برای یک شخص ، یک دانشگاه ، یک موسسه و حتی مجموعه موسسات علمی آموزشی یک کشور باشد پس برای یک محقق نیاز است که اطلاعات کافی درباره آن داشته باشد چه از لحاظ اینکه بخواهیم مقاله ای را در آن پیدا کرده و رتبه سنجی کنیم و چه از این لحاظ بخواهیم سطح علمی یک استاد دانشگاه یا یک محقق که می خواهیم با وی همکاری داشته باشیم را بسنجیم در ادامه به معرفی سایت scopus و نحوه استفاده از آن خواهیم پرداخت.

خیلی وقت ها شما مقاله ای را می نویسید و نمی دانید آن را در چه ژورنالی چاپ کنید و یا اینکه چندین ژورنال را پیدا کرده اید و می خواهید مقایسه ای بین آنها داشته باشید و بدانید کدام ژورنال برای کار شما مناسب تر است.

نحوه رتبه‌بندی در پایکاه داده اسکوپوس بر اساس معیار سایت اسکور Cite Score می‌باشد که در سال ۲۰۱۶ توسط موسسه  Elsevier و به عنوان جایگزین Impact Factor (ضریب تاثیر یا نفوذ) SJR معرفی شد.

تفاوت اصلی ایمپکت فاکتور و سایت اسکور در این است که محاسبه معیار استفاده ‌شده توسط الزویر، بر اساس داده‌های Scopus است در حالی که ایمپکت فاکتور از داده‌های Web of Science  استفاده می کند. هم‌چنین سایت اسکور بازه‌ای سه ‌ساله را به جای دو ساله در نظر می‌گیرد البته باید ذکر کرد که معیارهای سایت SJR  نیز در سایت اسکوپوس قابل مشاهده هست.

با تمام این موارد پایگاه داده اسکوپوس یک سری ایرادات هم دارد از جمله اینکه مقالات را از سال 1995 به شما نمایش می دهد و اگر مقاله ای مربوط به قبل از آن باشد هیچ اطلاعاتی را در اختیار شما قرار نخواهد داد.

و مشکل دیگری که دارد این است که در رابطه ایندکس کردن مقالات یک مقدار تاخیر دارد به عنوان مثال اگر شما مقاله ای را در یک ژورنال چاپ کرده باشید و آن ژورنال با اسکوپس در ارتباط باشد و در انجا هم به نمایش در آید ممکن است بین دو هفته تا چهار ماه هم طول بکشد تا آن را در نتایج جستجویش نمایش دهد.

و اشکال دیگر اینکه بسیاری از ژورنال ها بسیار معتبر هستند که در پایگاه داده اسکوپوس نمایه نمی شوند به این دلیل که اسکوپوس تحت نظر الزویر هست و این موسسه قوانین خاص خودش را دارد و یک سری قوانین سخت گیرانه برای ژورنال ها اعمال می کند به همین علت بسیاری از آنها مایل به همکاری با آن نیستند.

نحوه دسترسی به پایگاه داده اسکوپوس

برای دسترسی به پایگاه داده اسکوپوس ابتدا وارد آدرس اینترنتی آن به نشانی https://www.scopus.com/ خواهیم شد. نکته مهمی که باید در نظر داشته باشیم این است که فقط در صورتی به تمامی امکانات پایگاه داده اسکوپوس دسترسی خواهیم داشت آن دسترسی خواهیم داشت که یا از طریق IP دانشگاه وارد این سایت شوید و یا اینکه با وارد شدن به بخش Check if you have full and remote access to Scopus ایمیل آکادمیک و نام دانشگاه یا موسسه علمی خود را که اکانت اسکوپوس را تهیه کرده است وارد آن شوید.

بسیاری از امکانات این سایت پولی بوده و برای دسترسی به آن از طریق دانشگاه یا موسسات علمی که با سایت اسکوپوس قرار داد دارند می توانید به آن وارد شوید و شما نمی توانید با اکانت شخصی به همه امکانات آن دسترسی پیدا کنید. در صورتی که اولین بار این سایت را باز کنید وارد صفحه ای به شکل زیر خواهید شد.

در صورتی که بخواهیم از طریق موسسه علمی و یا دانشگاه وارد سایت شویم تا از امکانات آن بهره مند شویم وارد تب زیر خواهیم شد و بر روی گزینه Check access کلیک خواهیم کرد.

بعد از کلیک کردن بر روی Check access وارد تب زیر می شوید در اینجا می توانید نام موسسه یا دانشگاه محل تحصیل تان را وارد کنید و روی Continue کلیک کنید و با وارد کردن ایمیل آکادمیک خود به تمامی امکانات پایگاه داده اسکوپوس دسترسی پیدا خواهید کرد.

نحوه استفاده از امکانات رایگان اسکوپوس

در صورتی که دانشگاه محل تحصیل شما با پایگاه داده اسکوپوس قرارداد نداشته باشد و یا اینکه قبلاً دانشگاه شما به آن دسترسی داشته و اکنون به هر دلیلی مثلاً تحریم تمدید قرار داد صورت نگرفته باشد یا اینکه از دانشگاه فارغ التحصیل شده باشید و ایمیل آکادمیک شما غیر فعال شده باشد و یا به هر علت دیگری نتوانستید به تمام امکانات آن دسترسی داشته باشید می توانید از امکانات مجانی آن استفاده کنید و این بدان معنی نیست که نمی توانید هیچ استفاده مفیدی از آن داشته باشید.

ما در حالت استفاده رایگان از اسکوپوس دو نوع جستجو داریم 1- جستجو بر اساس منبع 2- جستجو بر اساس نام مولف

جستجو بر اساس منابع  (Sources)

وقتی وارد بخش جستجو بر اساس منبع پایگاه داده اسکوپوس می شویم می توانیم سرچ کردن را بر اساس حوزه موضوع Subject area  (به طور مثال کشاورزی ، شیمی ، کامپیوتر ، مدیریت و …) ، عنوان مقاله یا کتاب Title، ناشر Publisher و شماره استاندارد ISSN انجام دهیم.

همچنین می توانیم با اعمال یک سری فیلترها سرچ را محدود کنیم مثلاً در بخش Display option می توانیم با زدن تیک Display only Open Access journals فقط ژورنالهای رایگان را در نتایج جستجو نمایش دهد یا می توانیم با اعمال محدودیت بر روی Minimum citation حداقل تعداد استنادها و با اعمال محدودیت بر روی Minimum documents حداقل تعداد اسناد در هر موضوع را در یک بازه زمانی 4 ساله تعیین کنیم.

همچنین می توانیم سطح ژورنالهای انتخابی را تعیین کنیم مثلاً در بخش Citescore highest quartile پنج گزینه وجود دارد که اگر اولین را تیک بزنیم موضوعاتی را نشان می دهد که جزو 10 درصد بالاترین سطح قرار دارند یا با زدن تیک های بعدی به ترتیب سطح ژورنالهای را که بر اساس شاخص Q به چهار دسته Q1,Q2,Q3,Q4 تقسیم بندی می شوند که از بالاترین رتبه Citescore به پایین ترین رتبه بندی شده اند محدودیت اعمال کنیم.

همچنین در بخش Source type می توانیم سرچ را به مقالات ژورنال یا کتاب یا مقالات کنفرانسی و یا انتشارات تجاری پایگاه داده اسکوپوس محدود کنیم. بعد از اعمال فیلترهای مد نظرمان بر روی گزینه Apply کلیک می کنیم نتایج بر اساس آن نمایش داده می شود همچنین با زدن Clear filters می توانیم فیلترهای اعمال شده را پاک کنیم.

به عنوان مثال ما میخواهیم در حوزه علوم کامپیوتر جستجو کنیم و به مقالات ژورنال دسترسی آزاد سطح Q1 که حداقل 1000 بار به آن استناد شده باشد می خواهیم دسترسی داشته باشیم که بر اساس فیلترهایی که اعمال نموده ایم 68 نتیجه برای ما نمایش داده می شود.

با باز کردن عنوان مورد نظر به جزییات آن دسترسی پیدا خواهیم کرد و می توانیم اطلات زیادی در رابطه با آن به دست آوریم. اگر بخواهیم به جزییات کامل مقالات در پایگاه داده اسکوپوس دسترسی داشته باشیم باید از طریق اکانت دانشگاهی اقدام کنیم و بر روی view all documents کلیک کنیم.

اما در صورتی که این امکان برای ما فراهم نباشد می توانیم به دنبال ناشر آن بگردیم و شماره ISSN را در آن سرچ کنیم تا مقالات مربوطه را نمایش دهد به عنوان مثال در این مورد ناشر سایت IEEE بوده و شماره ISSN آن 2096-0654 می باشد که با ورود به سایت IEEE و سرچ کردم شماره 2096-0654 می توانیم به تمامی مقالات دسترسی پیدا کنیم و طبق آموزشی که قبلا تحت عنوان انتخاب مقاله بیس چه گونه و بر چه اساسی صورت می پذیرد؟ منتشر کرده ایم نحوه دانلود رایگان مقالات پولی را انجام دهیم.

بعد از ورود به سایت IEEE و سرچ کردن شماره ISSN تعداد مقالاتی که به نمایش در آمد 184 عدد بود که از این تعداد 181 عدد از آنها مربوط به ژورنال و 3 عدد از آنها مقالات کنفرانسی بودند که می توانیم فیلترهای دلخواهمان را اعمال کنیم همچنین این تعداد مقالات مربوط به سالهای 2018 تا 2022 بود که می توانیم بازه را به دلخواه خودمان تغییر دهیم.

 

جستجو بر اساس مولف

همچنین می توانیم جستجو را بر اساس مولف هم در پایگاه داد اسکوپوس انجام دهیم و با وارد کردن نام ، نام خانوادگی و افیلیشن Affiliation مولف و یا  ORCID آن به اثار منتشر شده توسط وی دسترسی پیدا کنیم. به عنوان مثال ما نام دکتر بهزاد رضوی را سرچ می کنیم.

همانطور که می بینید 11 نفر با این اسم یافت شد که از روی افیلیشن و شهر محل سکونت و کشور آن می دانیم که نتیجه اول صحیح است.

با کلیک کردن بر روی نام شخص مورد نظر می توانیم اطلاعات کاملتری از وی شامل افیلیشن ، موضوعات حوزه فعالیت ، تعداد استناد ، تعداد مقالات ، نمودار روند فعالیت و شاخص h-index وی دسترسی پیدا کنیم.

خلاصه و جمع بندی

پایگاه داده اسکوپوس یکی از بزرگترین پایگاه های اطلاعاتی مربوط به مقالات و کتب تخصصی در جهان می باشد که در حوزه های مختلفی فعالیت دارد که برخی از امکانات آن رایگان و برخی پولی هستند که ما برای دسترسی به امکانات پولی آن باید یا اکانت دانشگاهی داشته باشیم (دانشجو یا استاد دانشگاه باشیم) یا اینکه در یک موسسه علمی پژوهشی که اکانت آن را تهیه کرده است عضو باشیم.

ما در این پست استفاده از امکانات رایگان سایت اسکوپوس را مورد بررسی قرار دادیم تا افرادی که به هر دلیلی امکان دسترسی کامل ندارند بتوانند از حداقل امکانات آن استفاده کنند.

در صورتی که مایل به دریافت مشاوره در زمینه پذیرش مقاله در پایگاه داده اسکوپوس هستید به صفحه انجام پروژه سایت استاد راهنما مراجعه نمایید.