در این مقاله به بررسی موضوع پروپوزال نویسی که مشکل بسیاری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی هست و نحوه نگارش آن تاَثیر صد در صدی در ادامه روند کار پایان نامه دارد خواهیم پرداخت و شما پس از خواندن این مطلب خواهید توانست بدون ارجاع آن به دیگران خودتان پروپوزال نویسی را شروع کنید.
پروپوزال چیست؟
قبل از شروع به کار پایان نامه باید یک آینده نگری کلی از کاری که قرار است انجام دهیم داشته باشیم که پروپوزال نویسی به ما کمک می کند تا بدانیم برای تعیین ادامه مسیرمان به چه صورتی عمل کنیم.
اینکه موضوع پایان نامه دقیقاً چیست ، چه اهدافی را دنبال می کنید ، به چه پارامترهایی باید برسید ، از چه ابزارهایی استفاده خواهید کرد ، بودجه مورد نیاز برای انجام پایان نامه شما چه مقدار باشد ، از چه منابعی برای ادامه کار استفاده خواهید کرد و بسیاری از سوالات مهم دیگر را می توانیم در قالب پروپوزال به صورت خلاصه وار بنویسیم که این اهمیت پروپوزال نویسی را نشان می دهد.
برای نوشتن یک پروپوزال مناسب باید نهایت دقت را به عمل آوریم چون هر آن چه که می نویسیم را باید در عمل پیاده کنیم.
سر جلسه دفاع از پایان نامه یک نسخه از پروپوزال در اختیار داوران و اساتید راهنما قرار می گیرد که ملاک داوری بر اساس مقایسه مواردی که در پروپوزال نوشته شده و کار انجام گرفته در پایان نامه خواهد بود.
مثلاً اگر یک سری اهداف را برای کارمان تعیین کنیم و نتوانیم به آنها جامه عمل بپوشانیم روند دفاع از پایان نامه به مشکل بر خواهد خورد و حتی اگر مجوز دفاع برایتان صادر شود این شما هستید که باید به سوالات داوران و حضار پاسخ دهید و اگر نتوانید آنها را قانع کنید نمره منفی خواهید گرفت و حتی امکان دارد پایان نامه تان اصلاحیه بخورد و مجبور شوید بسیاری از کارها را از اول انجام دهید.
پس هیچ وقت نباید با عجله شروع به پروپوزال نویسی کنیم و مواردی را مطرح کنیم که بعداً نتوانیم از پس آنها برآییم و انتظارات را بیش ازحد بالا ببریم.
اما اینکه پروپوزال نویسی را چطور انجام دهیم و دقیقاً چه چیزی را باید بنویسیم سوال خوبی است. در واقع هر دانشگاهی یک قالب (تمپلیت) مخصوص به خود را دارد که یک سری سوالات و فرضیه ها را مطرح نموده که باید به آنها پاسخ دهیم اما اگر کمی دقت کنیم متوجه خواهیم شد که قالب پروپوزال دانشگاه های مختلف در ظاهر با هم تفاوت دارد و در باطن تقریباً همگی آنها شبیه هم بوده و به موارد مشخصی اشاره می کند.
پس جای نگرانی نیست و پس از خواندن این مقاله خواهید توانست خودتان پروپوزال نویسی را با راهنمایی گرفتن از اساتید راهنما انجام دهید.
چگونه یک پروپوزال مناسب بنویسیم؟
اگر بخواهیم یک طبقه بندی کلی داشته باشیم یک پروپوزال به دو بخش تقسیم می شود. بخش اول که شامل یک سری اطلاعات شخصی خودتان ، اطلاعات مربوط به اساتید راهنما و مشاور ، اطلاعات دانشگاهی و مواردی از این قبیل است که نیاز به توضیح خاصی ندارد و خودتان خواهید دانست چه طور به آنها پاسخ دهید.
بخش دوم اطلاعات مربوط به محتوی پایان نامه است که بسیار مهم بوده و همانطور که قبلاً هم گفته شد هر دانشگاهی یک قالب اختصاصی دارد ولی مفهوم کلی آنها یکی هست و در ادامه به تک تک موارد مهم و کلیدی که در همه پروپوزال ها به آنها اشاره می شود خواهیم پرداخت. و یک پروپوزال نویسی استاندارد را مورد بررسی قرار می دهیم.
به طور کلی اطلاعات مربوط محتوی داخل پایان نامه را می توان در ۹ بخش خلاصه کرد که عبارتند از:
- اطلاعات پایان نامه
- بیان مساله و پرسش اصلی تحقیق
- مرور ادبیات
- جنبه نوآوری بودن پایان نامه
- اهداف تحقیق
- روش تحقیق و ابزارهای مورد استفاده
- امکانات آزمایشگاهی و هزینه های مالی مورد نیاز برای انجام تحقیق
- زمان بندی پایان نامه
- منابع استفاده شده در پروپوزال نویسی
-
اطلاعات پایان نامه
این بخش شامل عنوان پایان نامه به فارسی و انگلیسی ، واژه های کلیدی استفاده شده در پایان نامه ، نوع پایان نامه (بنیادی ، نظری ، کاربردی ، توسعه ای ، عملی) و … می باشد.
توجه داشته باشید که گاهی اوقات بعضی از پارامترها در داخل عنوان پایان نامه تعریف می شوند که این حساسیت مساله را می رساند و باید عنوان پایان نامه را با دقت انتخاب کرد و حتی المکان سعی کنیم تا جایی که امکان دارد کلی گویی کنیم و از ذکر جزییات در داخل عنوان پرهیز کنیم.
و یا اگر مجبور به ذکر جزییات در پروپوزال نویسی هستید انتخاب پارامترها را با مشورت چندین استاد راهنما یا اشخاص متخصص در این زمینه انجام دهید و هر موضوعی را سریعاً قبول نکنید که بعداً به مشکل بخورید. چون داوران بیشتر روی عنوان زوم می کنند به این خاطر این بخش از پروپوزال از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
-
بیان مساله و پرسش اصلی تحقیق در پروپوزال
مساله اصلی تحقیق باید در این بخش تعریف شود این که انجام این پایان نامه چه ضرورتی دارد و در مورد چه مسایلی قرار است صحبت شود ، اهمیت موضوع انتخابی ما در چیست و با انجام این پایان نامه چه مسایلی روشن خواهد شد ، چه خلاهایی در زمینه این موضوع وجود دارد ، چه مسایلی به صورت مبهم و مجهول باقی مانده و بسیاری از سوالات دیگری که پاسخ به آنها می تواند در خوانندگان احساس نیاز ایجاد کند در این بخش از پروپوزال نویسی مطرح خواهد شد.
-
مرور ادبیات
در این بخش پروپوزال قرار است چندین منبع را که قبلاً در زمینه موضوع انتخابی ما کار کرده اند مطالعه نموده و به صورت خلاصه وار چکیده ای از آنها را بنویسیم و یا اگر موضوع ما کاملاً جدید می باشد سعی کنیم موضوعات مرتبط و نزدیک به آن را پیدا کنیم و در مورد آنها به اختصار توضیح دهیم. و سعی کنیم نشان دهیم کاری که قرار است انجام دهیم چه برتری نسبت به کارهای انجام شده قبلی دارد.
-
جنبه نوآوری پایان نامه
در این جا به نوآوری هایی که کار جدید نسبت به کارهای گذشته دارد خواهیم پرداخت و سعی بر این است که نشان دهیم کار جدید چه تفاوت هایی با کارهای گذشته دارد و با انجام آن چه بهبودهایی قرار است حاصل شود.
-
اهداف تحقیق
اهداف کلی که قرار است در طی انجام پایان نامه دنبال کنیم را در این بخش از پروپوزال نویسی به بحث می گذاریم. و باید به بعضی از سوالات پاسخ دهیم از جمله اهداف آرمانی این تحقیق چیست ، چه کسانی و یا چه سازمان ها و ارگان هایی قرار است از نتیجه این تحقیق استفاده کنند و …
-
روش تحقیق و ابزارهای مورد استفاده
در این بخش از پروپوزال نویسی ، روش انجام تحقیق (روشهای آماری یا مطالعه ای)، منابعی که برای انجام تحقیق از آن استفاده می کنیم شامل (پایگاه های علمی برای استخراج مقالات ، کتاب ، جزوه ، مستندات ، گذارش ها ، مراکز آموزشی و پژوهشی ، مراکز درمانی ، اشخاص و …) را ذکر خواهیم نمود. و ابزارهای مورد نیاز برای انجام تحقیق شامل نرم افزار های تخصصی مربوطه و یا هر ابزار دیگری که بدان نیاز داریم را باید به صورت دقیق بیان کنیم.
-
امکانات آزمایشگاهی و هزینه های مالی مورد نیاز برای انجام تحقیق
برخی از پایان نامه ها علاوه بر جنبه تئوری جنبه عملی هم دارند که برای انجام آن نیاز به ابزار و وسایل خاص و یا امکانات آزمایشگاهی می باشد که لازم است علاوه بر ذکر آنها با جزییات ، برآورد دقیقی از هزینه ها داشته باشیم که بتوانیم بودجه آن را از دانشگاه بگیریم و اگر دانشگاه قادر به تامین آن نباشد نمی توانیم آن را ادامه دهیم و یا مجبوریم خودمان هزینه ها را متقبل شویم.
-
زمان بندی پایان نامه
این بخش از پروپوزال نویسی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و لازم است با دقت و وسواس بیشتری به آن پاسخ دهیم. در این جا زمان انجام پایان نامه را به چنیدن بخش تقسیم خواهیم کرد و باید به طور دقیق بنویسیم که برای انجام هر بخش از آن به چقدر زمان نیاز داریم. مثلاً یک پایان نامه می تواند شامل بخش های زیر باشد:
- مطالعات اولیه
- جمع آوری اطلاعات
- بررسی کارهای گذشته
- ایده اصلی پایان نامه
- شبیه سازی ها
- بدست آوردن اطلاعات آماری و مقایسه
- مکتوب کردن پایان نامه
اینکه برای هر بخش از پایان نامه چه قدر زمان اختصاص دهیم و کل پایان نامه چقدر زمان خواهد برد از این لحاظ اهمیت دارد که تاریخ دفاع از پایان نامه را به صورت تقریبی مشخص خواهد کرد پس این بخش را جدی گرفته و اگر تجربه کافی ندارید حتماً از دیگران کمک بگیرید. اگر تاریخ دفاعی را که مشخص می کنید به تعویق بیفتد برای تان نمره منفی لحاظ خواهد شد پس تا می توانید زمان ها را طولانی تر انتخاب کنید که اگر در طول انجام پایان نامه به مشکلی برخوردید زمان کافی در اختیار داشته باشید.
-
منابع استفاده شده در پروپوزال نویسی
در بخش آخر منابعی را که مطالعه نموده ایم شماره گذاری کرده و در زیر هم لیست خواهیم کرد.
برای دریافت مشاوره در زمینه پروپوزال نویسی می توانید وارد بخش مشاوره انجام پایان نامه سایت استاد راهنما شوید.
