احتمالاً اصلاح سرقت ادبی یا سرقت علمی را در طول دوران تحصیل زیاد شنیده اید اما سرقت علمی به چه معناست و چرا باید نگران آن باشیم؟ در واقع سرقت علمی وقتی اتفاق می افتد که یک نویسنده بدون اشاره به نام صاحب یک اثر ، حالا چه مقاله باشد یا کتاب و یا پایان نامه و … از ایده ، زبان و یا محصول آن اثر استفاده کند.
مثلاً اگر شما برای نگارش پایان نامه تان جمله ای از یک کتاب یا مقاله را عیناً کپی کرده و به منبع آن هیچ اشاره ای نکنید این خود یک سرقت علمی محسوب می شود.
سرقت علمی در تمام دنیا و همچنین کشور ما جرم به حساب می آید و مجازات های مختلفی مانند اخراج از دانشگاه و یا تعلیق از تحصیل و … را به دنبال دارد. در ادامه به بررسی انواع سرقت های علمی که امکان دارد چه به صورت سهوی و یا عمدی اتفاق بیفتد و راهکاری جلوگیری از آن خواهیم پرداخت.
انواع سرقت علمی
سرقت علمی و سرقت ادبی می توانند هم معنی هم باشند اما اگر کمی تخصصی تر به مساله نگاه کنیم اگر سرقت در زمینه ادبیات اتفاق بیفتد و صرفاً کپی برداری از متن بدون اشاره به منبع انجام شود به آن سرقت ادبی می گوییم اما اگر در زمینه علمی مانند دزدیدن ایده اتفاق بیفتد سرقت علمی نامیده می شود که تشخیص دادن آن به مراتب سخت تر است.
سرقت علمی یا ادبی انواع مختلفی دارد که به هر کدام خواهیم پرداخت.
- سرقت ادبی مستقیم (copy and past): در این نوع از سرقت ادبی دقیقاً جملات را از یک منبع بدون اشاره به نام آن کپی برداری می کنند و قصد دارند آن را به نام خود ثبت کنند. این نوع از سرقت به واسطه نرم افزارهای همانندجو به راحتی قابل تشخیص است.
- سرقت ادبی موزاییکی: در این نوع از سرقت ادبی نویسنده چندین متن مختلف را طوری به هم می چسباند که متن جدیدی حاصل شود، اما ایده اصلی هیچ تغییری نکرده و صرفاً نحوه بیان آن عوض شده پس دزدی محسوب می شود حتی اگر کسی متوجه آن نشود
- سرقت ادبی ناخواسته و غیر عمد: در این نوع از سرقت نویسنده از روی سهل انگاری و کاملاً ناخواسته فراموش می کند به منبع اطلاعات اشاره کند و یا بدون آگاهی از ایده دیگران استفاده می کند.
- سرقت علمی ایده: در این نوع از سرقت نویسنده ایده دیگران را بدون تغییر در آن و یا بررسی آن از دیدگاهی نو استفاده می کند. در اینجا تغییر در نحوه نگارش و بیان ادبیاتی جدید باعث نمی شود که سرقت علمی به حساب نیاید.
- سرقت علمی در منابع استفاده شده: اگر هنگام رفرنس دهی به منبعی غیر واقعی و یا منع دیگری که ربطی به موضوع ندارد اشاره کنید یا اینکه منابع را جا به جا کنید این هم به نوبه خود یک سرقت ادبی محسوب می شود.
- سرقت علمی یا ادبی از خود: یعنی نویسنده نمی تواند در اثر جدیدی که منتشر می کند همان محتوای اثر قبلی خود را بدون اشاره به آن بازنویسی کند. و بیان جملات تکراری بدون نام صاحب اثر حتی اگر متعلق به خود شخص باشد ممنوع است.
- سرقت ادبی چارچوبی: اگر از قالب و چارچوب یک اثر استفاده کنید حتی اگر ایده داده شده جدید باشد و محتواها هم متعلق به نویسنده باشد باز هم سرقت ادبی به حساب می آید.
- سرقت علمی در همکاری: اگر چندین نفر با هم کار اشتراکی انجام دهند و یک نفر سعی کند همه چیز را به نام خود ثبت کند و زحمات افراد دیگر را بدون ذکر نام آنها نادیده بگیرد سرقت علمی رخ داده است.
پنج راهکاری برای پیشگیری از وقوع سرقت علمی
قدم اول: از ایده ها و نظرات خودتان استفاده کنید برای این کار هر وقت ایده ای به ذهن شما رسید آن را روی کاغذ بنویسید و اگر خواستید از مطالب شخص دیگری استفاده کنید حتما به آن رفرنس بدهید.
قدم دوم: Paraphrase کردن به این معنی که وقتی جمله ای را از جایی دیگر نقل قول می کنید باید آن را به زبان خودتان نقل قول کنید اما با این حال هم باید حتماً رفرنس دهی نباید فراموش شود. اما جملات کلی نیازی به فرنس دهی ندارند.
قدم سوم: منبع شما هر چیزی که می خواهد باشد شامل کتاب ، مقاله ، پایان نامه یا حتی وبلاگ و سایت حتما به آن رفرنس بدهید.
قدم چهارم: اگر جمله ای را بدون هیچ تغییر و Paraphrase کردنی نقل می کنید از کوتیشن مارک استفاده کنید.
قدم پنجم: از ابزارهای شناسایی سرقت ادبی استفاده کنید یا از راهنمایی اساتید کمک بگیرید.
ابزارهای شناسایی سرقت ادبی
اگر بخواهیم بدانیم در اثری که تولید کرده ایم (شامل مقاله ، کتاب ، پایان نامه و …) به صورت خواسته یا ناخواسته سرقت ادبی رخ داده است یا خیر باید قبل از انتشار آن از ابزارهای شناسایی سرقت ادبی استفاده کنیم.
این ابزارها به صورت رایگان و پولی در دسترس هستند. ابزارهای پولی به دیتابیس های بیشتری دسترسی داشته و دقت بیشتری دارند اما اگر مایل به استفاده از آنها نیستید می توانید از ابزارهای رایگان هم کمک بگیرید ولی توجه داشته باشید همه ابزارهای رایگان قابل اعتماد نبوده و ممکن است اطلاعات شما را به سرقت ببرند.
در ادامه به بررسی چندین ابزار معروف برای زبان انگلیسی و فارسی می پردازیم که برخی از این ابزارها هم نسخه پولی و هم نسخه رایگان را با هم دارند که نسخه رایگان آن شامل یک سری محدودیت ها است اما به این معنی نیست که کلاً به درد نخور باشند.
ابزارهای بررسی سرقت ادبی خارجی
1-نرم افزار Grammarly (این ابزار نسخه رایگان ندارد)
2- سایت iThenticate (این ابزار نسخه رایگان ندارد) ابزار پیشنهادی
3- نرم افزار Copyleaks (شامل نسخه پولی و رایگان)
4- سایت DupliChecker (شامل نسخه پولی و رایگان)
5- نرم افزار Plagiarisma (شامل نسخه پولی و رایگان)
ابزارهای بررسی سرقت ادبی ایرانی
1-سامانه همانندجوی سایت ایرانداک (این ابزار نسخه رایگان ندارد)
2- سایت سمیم نور متعلق به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی (این ابزار نسخه رایگان ندارد)
3- سایت همتاجو متعلق به پژوهشکده اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی (این ابزار نسخه رایگان ندارد)
خلاصه و جمع بندی
در این مطلب هر آنچه که مصداق سرقت علمی و ادبی می باشد را معرفی کردیم و دیدیم که سرقت علمی ممکن است به صورت ناخواسته هم اتفاق بیفتد در ادامه پنج راهکار کاربردی برای پیشگیری از وقوع سرقت علمی را بررسی کردیم که بهترین روش استفاده از ابزارهای تشخیص سرقت ادبی است برای همین یک سری ابزارهایی هم در زبان فارسی و هم در زبان انگلیسی معرفی گردید که به دو صورت پولی و رایگان در دسترس هستند و گفتیم که نسخه پولی امکانات بیشتری داشته و دقت با دقت بالاتری متون را بررسی می کند.
شما با سپردن سفارش مشاوره انجام پایان نامه و یا مقاله به اساتید گروه آموزشی استاد راهنما می توانید از سرقت علمی بر حذر بوده و از اصالت محصول دریافت شده اطمینان حاصل نمایید.
